Bodemvisie

Onze boodschap

• Systemen moeten verbonden worden
• Integreer nieuwe inzichten in bestaande processen
• Kijk breder naar de bodem
• Blijf in gesprek, ook als er fouten worden gemaakt
• Landelijk visie op grondstoffen
• Wees ambassadeur van ons mooie vakgebied

Samen bouwen aan een datagedreven toekomst

In een wereld vol initiatieven, platforms en databronnen is het soms lastig om het overzicht te behouden. Toch ligt juist in die overvloed aan informatie de sleutel tot betere besluitvorming, innovatie en samenwerking. Datagedreven werken betekent niet alleen het verzamelen van data, maar vooral het slim gebruiken ervan. Om dat te kunnen doen, moeten systemen met elkaar verbonden worden. Alleen dan ontstaat er een compleet beeld, worden blinde vlekken voorkomen en kunnen we werken vanuit gedeelde uitgangspunten. Tegelijkertijd vraagt dit om transparantie. Verschillende regels, normen en kaarten moeten niet naast elkaar bestaan, maar juist worden geïntegreerd. Door kaarten en datasets openbaar te maken en toegankelijk te houden, creëren we een gedeelde informatiebasis waar iedereen op kan bouwen. Samen kom je verder. Door kennis te delen, elkaar te informeren en te verbinden via open platforms, ontstaat er ruimte voor echte samenwerking. Want alleen als we de krachten bundelen, kunnen we de complexe uitdagingen van vandaag en morgen het hoofd bieden.

Anders kijken naar de bodem

De bodem is meer dan grond, het is een levend systeem vol chemische, biologische en fysische processen. Toch wordt er in de praktijk vaak nog te eenzijdig naar gekeken. Om duurzaam en verantwoord met grondstromen om te gaan, is het tijd voor een bredere benadering waarin nieuwe inzichten actief worden geïntegreerd in bestaande processen van vraag en aanbod. Chemisch bodemonderzoek is goed gekaderd binnen het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en het Besluit bodemkwaliteit (Bbk). Daarbij wordt gewerkt met duidelijke kwaliteitsklassen zoals landbouw/natuur, wonen, industrie, matig of sterk verontreinigd. Het belangrijk om verder te kijken dan alleen chemie. Denk aan biologische factoren zoals aaltjes en pathogenen, of fysische eigenschappen die van invloed zijn op het hergebruik van grond. Hoogwaardig hergebruik vraagt om een integrale benadering waarin ook deze aspecten worden meegenomen. Instrumenten zoals het ADK-bemonsteringsmethodiek en het 6-stappenplan van Enviso helpen om structuur aan te brengen. Breder benaderen betekent ook breder uitvragen. Door nieuwe inzichten te delen en samen op te trekken, kunnen we komen tot een transparanter en effectiever systeem. Alleen door samenwerking en kennisdeling kunnen we de bodem écht duurzaam benutten.

Samen werken aan één duidelijke wijze

In de wereld van bodemonderzoek en grondstromen lopen regels, interpretaties en werkwijzen vaak uiteen. Wat voor de één een hulpmiddel is, wordt door de ander als een last ervaren. Kennis ontbreekt soms en dat leidt tot verwarring, vertraging en onnodige kosten. Denk aan situaties waarin een grondbewijs niet wordt geaccepteerd of waarin bodemkwaliteitskaarten niet integraal benaderbaar zijn. Ook de verschillen tussen een bodemkwaliteitskaart en een partijkeuring zorgen regelmatig voor discussie. De praktijk laat zien dat uitgangspunten sterk kunnen verschillen. Waar schone zand uit een zandput binnen vijf werkdagen beschikbaar moet zijn, geldt voor reinigbare grond een termijn van vier weken na melding. Deze verschillen vragen om duidelijke uitleg. Kennisuitwisseling is cruciaal. Bodeminformatie is niet altijd direct beschikbaar, terwijl deze vaak wel aanwezig is bij het bevoegd gezag. Door beter gebruik te maken van bestaande gremia, werkgroepen en overlegstructuren kunnen we kennis bundelen, ervaringen delen en gezamenlijk werken aan een uniforme aanpak. Maar om écht stappen te zetten, moeten marktpartijen en overheden elkaar beter begrijpen en versterken. Alleen door samen te werken en transparant te zijn over regels, processen en verwachtingen, ontstaat er een slagvaardige werkwijze die voor iedereen werkt. Als er fouten worden gemaakt, ga met elkaar in gesprek.

Naar één landelijke visie op bodembeleid en grondstoffen

De druk op onze bodem neemt toe. Niet alleen door verstedelijking en klimaatverandering, maar ook door de toenemende schaarste aan primaire grondstoffen zoals zand, klei en veen. Dit vraagt om een landelijke visie die verder gaat dan losse beleidsmaatregelen – een visie die richting geeft, verbindt en concrete verbetervoorstellen bevat. Een landelijk beheersplan, aangevuld met lokale ontwikkelingen, is essentieel om grip te krijgen op de voorraden en beschikbaarheid van grondstoffen. Daarbij moeten we anders leren kijken naar grond: anders kijken betekent anders uitvragen – en dat leidt tot andere uitkomsten. Alleen zo kunnen we beter bepalen wat écht een nuttige toepassing is, en of we dat objectief kunnen toetsen. Neem bijvoorbeeld zand: door tekorten dreigt laagwaardige toepassing, terwijl transportafstanden toenemen. Dat is niet duurzaam. We moeten dus kritisch kijken naar hoe en waar we grondstoffen inzetten, en of hergebruik of alternatieven mogelijk zijn. Een toekomstbestendig bodembeleid vraagt om eenduidige definities van nuttige toepassing, slimme inzet van grondstoffen op basis van beschikbaarheid en kwaliteit, transparantie in voorraden en herkomst, samenwerking tussen overheden, marktpartijen en kennisinstellingen. Door kennis te bundelen en beleid te harmoniseren, kunnen we bouwen aan een robuust systeem waarin bodem en grondstoffen duurzaam worden beheerd – nu én in de toekomst.

Iedereen is ambassadeur van ons vakgebied

De bodem is de basis van alles – letterlijk én figuurlijk. Toch is het belang van ons vakgebied niet altijd zichtbaar voor de buitenwereld. Daarom is het aan ons allemaal om ambassadeur te zijn. Om onze passie te delen, kennis te verspreiden en anderen te inspireren. Door de markt uit te dagen en samen het accent te verleggen, verbreden we niet alleen onze eigen kennis, maar tillen we het hele vakgebied naar een hoger niveau. Vertrouwen opbouwen, transparant werken en streven naar een gemeenschappelijk doel vormen daarbij de kern. Goed gedrag moet worden herkend én beloond. De ontwikkelingen op het gebied van datagedreven werken en kunstmatige intelligentie (AI) bieden enorme kansen – maar alleen als we ze in samenhang bekijken. Technologie is geen doel op zich, maar een middel om ons werk slimmer, efficiënter en toekomstbestendiger te maken. En laten we eerlijk zijn: wie speelde er vroeger niet graag met zand, klei of modder? Die verwondering zit nog steeds in ons werk, laten we die blijven delen. Of je nu werkt in beleid, uitvoering, onderzoek of advies: iedereen is ambassadeur van dit prachtige vakgebied.